امام رضا عَلَيْهِ السَّلَام و خدمات فرهنگي

مشخصات كتاب

عنوان و نام پديدآور: امام رضا عَلَيْهِ السَّلَام و خدمات فرهنگي، دكتر ناصر رفيعي

گفتگويي روزنامه قدس با دكتر ناصر رفيعي

به نقل از http: //www. qudsdaily. com/archive/1390/html/1/1390 - 01 - 31/page4. html

مقدمه

امام رضا عَلَيْهِ السَّلَام روز يازدهم ذيقعده سال 148 ق. در مدينه متولد شد. نام مادرش «تُكْتَم» بود كه بعد از تولد حضرت، از طرف امام كاظم عَلَيْهِ السَّلَام طاهره نام گرفت. نام مادر حضرت را «نَجْمَة» نيز گفته اند. نقش انگشتري آن حضرت «مَا شَاءَ اللَّه وَ لَا قُوَّةَ الاّ بالله» بوده است.

اسم حضرت: علي، كنيه: ابوالحَسَن الثاني، لقب: رضا، شروع امامت: سال 183 در سن 35 سالگي. مدت امامت: 19 يا 20 سال. فرزندان: دو پسر به نام جواد عَلَيْهِ السَّلَام فرزند ديگر به نام حسين. رافعي مي نويسد:

امام رضا عَلَيْهِ السَّلَام در سفري به قزوين آمده، در خانه داوود بن سُلَيْمَان مخفي شده است وي از امام نقل كرده است:

«فرزندي از حضرت كه دو سال يا كمتر داشته در قزوين مدفون است.» اين همان امامزاده حسين است كه اكنون در قزوين بارگاهي دارد. به احتمال، اين مسافرت در سال 193 ق. مقارن با مرگ رشيد صورت گرفته است. [1].

شهادت: امام تا سال 201 ق. در مدينه بود، در رمضان آن سال وارد مَرو شده و در سن 55 سالگي، آخر صفر سال 203 ق. به علت خوردن انگور مسموم - به اجبار مأمون - مسموم شده و در طوس به خاك سپرده شد.

خلفاي معاصر امام عَلَيْهِ السَّلَام

ده سال از مدت امامت حضرت با هَارُون الرَّشِيد (193 - 183).

پنج سال با مُحَمَّد امين پسر هَارُون (198 - 193).

ده سال با عَبْداللَّه مأمون پسر ديگر هَارُون (218 - 193) كه با برادرش جنگيد.

امام در حدود 20 سال از مأمون بزرگتر بود.

افكار بيگانه در عصر رَضَوِي

ترجمه آثار علمي بيگانگان از زمان امويان شروع شد و در عصر عباسيان به ويژه در زمان هَارُون و مأمون به اوج خود رسيد. (همان گونه كه در اين زمان وسعت كشور اسلامي به بالاترين حد خود در طول تاريخ رسيد) مأمون نامه اي به پادشاه روم نوشت و مجموعه اي از علوم قديم و آثار اَرَسْطو را درخواست كرد و جمعي از دانشمندان مانند «حجاج بن مَطَر» و «ابْن بِطْرِيق» و «سلما» سرپرست «بيت الحكمة» كتابخانه بزرگ بغداد را مأمور ترجمه آنها نمود.

«خالد بن يزيد »، طب و شيمي را (مي خواست از راه شيمي طلاي مصنوعي به دست آورد) «حنين بن اسحاق» بعضي از كتب سقراط و جالينوس را، ابن مُقَفَّع، كليله و دمنه و همين طور كتاب اِقْلِيدُس را، به عربي برگرداندند. خود مأمون نيز ترجمه مي كرد. يعقوب ابن اسحاق كندي كه در طب، فلسفه، حساب، منطق، هندسه و نجوم خبره بود و در تأليفات خود از روش اَرَسْطو پيروي مي كرد، بسياري از كتاب هايِ فلسفه را به عربي برگرداند و مشكلات آن را توضيح داد.

كساني را به قُسْطَنْطَنِيَّة فرستاد تا كتاب هايِ كمياب فلسفه، هندسه، موسيقي و طب را بياورند. مُحَمَّد بن موسي خوارزمي - رياضي دان بزرگ - جبر را از حساب جدا كرد. «دار الحكمه» كتابخانه بزرگي بود كه به احتمال قوي هَارُون آن را بنيانگذاري و مأمون تقويت كرد